De wereld van vintage horloges werd lang gedomineerd door Rolex sportmodellen als de Submariner, Daytona and GMT Master. De laatste jaren lijkt echter een kentering gaande in de richting van de kleinere, meer geklede modellen van het merk met de kroon. Zo is de Day-Date erg in trek onder liefhebbers van edelmetaal. Maar verreweg het meest verkochte vintage model op dit moment is de Datejust…
Tekst: Thomas van Straaten
In dit artikel neem ik je mee in de wereld van vintage Rolex Datejust. Een onderwerp waar ik het boek The vintage Rolex Datejust buyer’s & collector’s guide over schreef en dat nu op Kickstarter in de voorverkoop verkrijgbaar is.
Wat de vintage Datejust bijzonder maakt
We strooien in de horlogebranche graag met termen als iconisch and klassieker. Er is echter maar een handjevol horloges dat die terminologie echt verdient. De Rolex Datejust valt zonder enige twijfel in die categorie. Het model werd in 1945 geïntroduceerd en is sindsdien onafgebroken in productie. Het ontwerp onderging slechts kleine, graduele updates in de decennia die volgden. Een 2021 Datejust is nog onmiskenbaar esthetisch verbonden met de allereerste versie uit 1945.
Daarin zit direct een unieke eigenschap van de Datejust: het is een buitengewoon tijdloos horloge. Het voelt, zesenzeventig jaar na introductie, nog altijd actueel en fris. Er zijn maar weinig producten die de tand des tijds zo goed doorstaan. Je kunt de Rolex Datejust dan ook gerust in één adem noemen met de Porsche 911, de Fender Stratocaster en de Eames lounge chair. Karakteristiek, herkenbaar en ongevoelig voor veroudering.
De one-watch-collection
De Datejust is daarbij ook een bijzonder veelzijdig horloge. Op de kenmerkende Jubilee band voelt de Datejust zich in elke situatie als een vis in het water. Of je hem nu combineert met shorts en slippers of met een driedelig pak. Het is een horloge dat zich niet laat indelen in categorieën als ‘gekleed’ of ‘casual’. Het is één van die zeldzame horloges die altijd gepast lijken.
Tel daarbij op dat het is gebouwd als een tank, en je hebt de ultieme one-watch-collection. Een horloge dat je altijd en overal kunt dragen, zonder er al te voorzichtig mee te hoeven omspringen. Nu is het leven natuurlijk leuker wanneer je wat te kiezen hebt, maar met enkel een Datejust kun je eigenlijk altijd en overal uit de voeten. Het is daarom ook een zeer populaire keuze als ‘eerste serieuze horloge’.
De definitie van vintage
Met de term ‘vintage’ wordt gedoeld op horloges waar de tand des tijds iets aan heeft toegevoegd. Horloges die in charme gegroeid zijn, omdat ze wat ouder zijn. Vaak hebben we het dan over horloges van vóór 1980, hoewel die grens natuurlijk vaag en voortdurend in beweging is. Ik beperk mij in het boek tot Datejusts van 1945 tot en met 1990. Dat is voor de Rolex Datejust een interessant tijdvak, omdat het reikt van de introductie van het model tot de eerste generaties die werden uitgerust met saffierglas.
De aantrekkingskracht van vintage
Een vintage Rolex is echt iets totaal anders dan een moderne. Zo zien we bijvoorbeeld bij AWCo (Amsterdam Watch Company, een specialist in vintage horloges), naast Rolex liefhebbers, ook mensen binnenkomen met juist een afkeer van Rolex. Ze vinden het dan vaak poenerig. Dat gevoel verdwijnt meestal als sneeuw voor de zon wanneer je hen een vintage exemplaar aanreikt. De bling-factor is daarbij veelal een stuk lager en je voelt direct dat je met een bijzonder niveau vakwerk te maken hebt.
Een vintage Datejust is vaak ook wat kleiner dan men gewend is; de herenmaat meet 36mm in doorsnee. Dat schrikt sommigen af, maar eenmaal om de pols zie je direct dat deze maat absoluut perfect is. Het oogt subtiel, smaakvol en toch met een ijzersterke wrist presence. En er is een verschuiving gaande, terug naar de kleinere maten voor heren. We hebben natuurlijk te maken gehad met de oversized trend, gevoed door Panerai, Breitling en anderen. Maar we zien nu dat veel mannen weer wat subtielere maten verkiezen. Dat zal de populariteit van vintage Datejust alleen maar verder doen groeien.
Daarnaast vertelt een vintage horloge ook een verhaal. Het idee dat je iets om je pols hebt dat decennia aan verborgen avonturen bevat, heeft iets magisch. Ik kan natuurlijk alleen voor mijzelf spreken, maar een vintage horloge verbindt me met iets groters dan mijzelf. Het herinnert me aan mijn eigen relativiteit en nietigheid in het grotere geheel. Ik wil er niet overdreven filosofisch over doen, maar het doet toch echt iets heel anders met je dan een gloednieuw horloge, vers uit de stickers.
Dat komt ook doordat elk exemplaar uniek is. Al vind je twee exact dezelfde referenties in dezelfde configuratie, uit hetzelfde jaar, dan zijn ze beide toch nét even anders verouderd. De een kan er nog heel fris en bijna ‘new old stock’ uitzien, terwijl de ander een prachtig gevlekte en vergeelde wijzerplaat heeft ontwikkeld. Die tekenen van veroudering noemen we patina. Je moet echt vallen voor het unieke patina van een vintage horloge. De aankoop is dan ook echt een ander spel dan bij nieuwe horloges. Specificaties doen er eigenlijk niet toe. Je moet een beetje verliefd worden op dat ene specifieke exemplaar. Heb je dat gevoel, dan is dát jouw vintage Datejust!
Waar moet je op letten bij aanschaf?
Veel liefhebbers hebben wat koudwatervrees bij de aanschaf van een eerste vintage horloge. Je wilt toch graag een deugdelijk product kopen; origineel, kloppend en mechanisch in orde. Dat is misschien wat eng, wanneer het een horloge van vijftig jaar oud betreft.
Een belangrijk advies is dan ook ‘buy the seller’. Je kunt natuurlijk een particulier of een part-time handelaar opzoeken via Marktplaats, maar een professionele dealer met een publiek profiel kan een slimmere keuze zijn. Zo’n dealer heeft een reputatie hoog te houden en heeft er dus belang bij om je eerlijk en open voor te lichten en te begeleiden bij je keuze. Ook bieden zij vaak garantie, zodat je je minder zorgen hoeft te maken over de technische conditie van het horloge. Een ondeugdelijk exemplaar kan een bodemloze put van restauratie- en reparatiewerkzaamheden zijn, dat kun je zo voorkomen.
En het helpt natuurlijk als je basale kennis hebt van het specifieke horloge waar je naar kijkt. Hoe meer je weet, hoe gemakkelijker je een niet-kloppend onderdeel of een slechte restauratieklus spot. Met wat kennis van de historische context kun je ook makkelijker kiezen tussen beschikbare generaties en referenties. The Vintage Rolex Datejust buyer’s & collector’s guide is specifiek geschreven om je met deze kennis uit te rusten. Ik weet hoeveel plezier je uit een vintage Datejust kunt halen. Met mijn boek probeer ik dat plezier te delen, door de lezer uit te rusten met alle kennis die je nodig hebt om een weloverwogen en verstandige aankoop te doen.
De populairste vintage Datejusts
We kunnen de geschiedenis van de Rolex Datejust grofweg opdelen in drie tijdvakken. Het eerste is de periode 1945-1959. Hier vinden we de vroegste modellen met de meest vintage uitstraling. Je ziet bijvoorbeeld nog de klassiekere Alpha-wijzers and Arrow-head-indexen. Deze horloges zijn relatief zeldzaam en daardoor ook kostbaar. Het is ook goed om te beseffen dat de oude uurwerken in deze horloges een stukje lastiger te onderhouden zijn dan de latere kalibers. Ik zou deze periode enkel aanraden aan de wat meer ervaren verzamelaars, omdat deze horloges simpelweg wat meer liefde en zorg nodig hebben dan latere Datejust generaties.
Dan volgt het tijdvak 1959-1988. Hier vinden we de populairste vintage generaties. Je hoort weleens de termen ‘vier- en vijf-cijferige Datejust referenties’. Hiermee wordt gedoeld op de 16xx-referenties en de 16xxx-referenties. Zonder er al te diep op in te gaan: dit zijn de archetypische vintage Datejusts met hun gebolde acrylglaasjes, iconische ‘cyclops’ boven de datum, Jubilee- of Oyster-banden en de herkenbare baton wijzers. Deze generaties zijn zeer geschikt voor dagelijks gebruik en goed te onderhouden. Veelvoorkomende uitvoeringen zijn ook relatief betaalbaar en je kunt je volledig verliezen in allerlei exotische variaties met talloze verschillende wijzerplaten, goud en staal combinaties en bezels.
Sinds 1988 is het gebolde acrylglaasje vervangen door saffierglas (dat gebeurde op de Lady Datejust overigens al in 1983) en wordt de Datejust strakker en moderner in uitstraling. Voor deze vereenvoudigde driedeling zouden we het tijdvak 1988-2021 dan ook kunnen aanduiden als de periode van de moderne Datejust. Ook deze generaties zijn natuurlijk perfect voor dagelijks gebruik, maar hebben niet meer dat typische vintage uiterlijk. Maar dat is ook een kwestie van smaak, uiteraard.
Maktontwikkeling
De populariteit van de vintage Datejust is ook duidelijk terug te zien in de waardeontwikkeling. De afgelopen zeven jaar zijn de prijzen voor veelvoorkomende modellen ongeveer verdubbeld. Zeldzame varianten hebben soms een nog veel grotere groei doorgemaakt.
Dat is niet zo vreemd wanneer je bedenkt dat de groep vintage horlogeliefhebbers al jarenlang gestaag groeit. Steeds meer one-time-buyers en doorgewinterde verzamelaars raken betoverd door de vintage wereld. Daar staat tegenover dat de hoeveelheid beschikbare horloges uit de jaren veertig tot en met zeventig natuurlijk eerder krimpt dan groeit. Er lijkt dan ook weinig reden om aan te nemen dat deze waardeontwikkeling snel zal veranderen.
Ik zal niet snel aanbevelen om een horloge als belegging te kopen, maar het is wel een prettig idee dat je geld niet verdampt wanneer je een mooie vintage Datejust aanschaft. En het helpt natuurlijk ook dat deze modellen zo courant zijn, dat je een Datejust in een dag kunt verkopen als particulier, waar je met andere horloges soms maanden moet leuren of een dumpprijs moet accepteren.
Boek
The vintage Rolex Datejust buyer’s & collector’s guide is nu beschikbaar met tijdelijke speciale early-bird korting voor mensen die het project in dit stadium steunen. Het boek bevat de volledige historie van de Rolex Datejust, uitgebreide omschrijvingen van alle generaties, een lijst met alle vintage referenties en variaties in wijzerplaten, kalibers, banden en andere onderdelen, series microscoopbeelden van de kleinste details en fraaie fotografie van veelvoorkomende, zeldzame en ronduit exotische exemplaren. Een must-have voor elke horlogeliefhebber.
Vintage horloges vind je onder meer bij
English 
Dutch 
German