Er waren Nederlanders die hem wonnen. Soms zelfs meerdere malen. Maar nog nooit nam een Nederlands team deel aan de oudste zeilrace ter wereld, de America’s Cup…

Text: Gerben BijpostDeze editie kwam het er bijna van. Met man en macht werd afgelopen jaar gewerkt om de ambitie van DutchSail, een gezamenlijk team van Koninklijke zeilverenigingen Muiden en De Maas uit Rotterdam onder leiding van de ervaren Simeon Tienpont (schipper) en Eelco Blok (CEO), waar te maken. Tienpont won de race al tweemaal. Eerst in 2010, toen hij grinder was aan boord van BMW Oracle Racing. Vervolgens in 2013 als boatcaptain van hetzelfde team, dat inmiddels Oracle Team USA heette. En nu moest het de eerste keer worden dat een Nederlandse boot een greep zou doen naar de Auld Mug, de 170 jaar oude zilveren wisselbeker die de winnaar van de America’s cup mee naar huis neemt.

DUTCH SAIL

Helaas, met zicht op de finish –of beter gezegd: op de startlijn– spatte de droom uiteen. Ook bij deze 36e race om de oudste sportbokaal ter wereld zal er geen Nederlands schip aan de start klaarliggen. De initiatiefnemers slaagden er net niet in voldoende geld binnen te harken bij sponsoren om het kostbare project te dragen en DutchSail moest de handdoek voortijdig in de ring gooien. Het had zo anders kunnen zijn: Nederland was, in de persoon van zeevaarder Prins Hendrik, ooit de eerste die een officiële uitnodiging voor deelname ontving van Queen Elizabeth. Maar helaas hadden we anno 1851 andere zaken aan het hoofd en werd besloten af te zeggen, zo leren ons notulen in het Rotterdams scheepsvaartmuseum. En hoewel ook nu het vuur voorlopig gedoofd is, gloeien de kooltjes nog. En voorzichtig wordt al vooruitgekeken naar de volgende editie.

De Auld Mug of America’s cup werd voor het eerst in 1851 gehouden, georganiseerd door The Royal Yacht Squadron. De naam America’s Cup dankt het aan de eerste winnaar van de race, het jacht America van The New York Yacht Club, en heeft dus niets met de Verenigde Staten op zich te maken. Wie wil meedingen naar de beker moet de winnaar uitdagen en de winnaar heeft de keuze om die uitdaging al dan niet te accepteren. Zijn er meerdere uitdagers, dan wordt in een kwalificatiereeks bepaald wie het rechtstreeks tegen de titelverdediger mag opnemen. Voor de aanstaande race staat de teller op drie uitdagers, een afkomstig uit de Verenigde Staten (American Magic), een uit het Verenigd Koninkrijk (Ineos) en één uit Italië (Luna Rossa Prada Pirelli). Zij strijden vanaf oktober 2019 in een kwalificatiereeks om de Prada Cup (voorheen de Louis Vuiton Cup) en de winnaar daarvan mag zich in maart 2021 in Auckland meten met Emirates Team New Zealand

POWERCOMBINATIE

Simeon Tienpont: “Het is ons met DutchSail nét niet gelukt om daarbij te zijn. We waren er in juli 2019 heel dichtbij en stonden al bijna op het punt om te starten met de bouw van de boot en het rekruteren van de bemanning. Maar door ons initiatief is de America’s Cup in Nederland nu wel voor het eerst serieus op de radar gekomen; we hebben een hoop golven gemaakt. Ik verwacht dan ook zeker dat dit in de komende jaren een vervolg krijgt.”

Bovendien, helemaal mislukt kun je de missie sowieso niet noemen, want er wordt alvast voorgesorteerd op de toekomst. Tienpont: “Vanuit DutchSail vaardigen we nu wel een jeugdteam af voor de ‘Youth’ America’s Cup. Momenteel zijn er selecties aan de gang om de beste Nederlandse ‘foiling’ talenten van 17-24 jaar een kans te geven. Dat doen we met ons onze sponsoren van DutchSail, in gebundelde kracht met Sailing Holland en het zeiltopsportcentrum van het Watersportverbond. Kortom, een echte powercombinatie van professionele zeilend Nederland. Ook dat geeft mij goede hoop op meer succes in de toekomst.”

Benenwerk

Waar die toekomstige race (2024/25) gaat plaatsvinden en hoe die er precies uit zal zien weet nog niemand. Bij de America’s Cup is het namelijk zo geregeld dat de winnaar de regels van de volgende editie bepaalt en ook de locatie waar wordt gezeild. De huidige houder -en dus verdediger- van de Auld Mug is Emirates Team New Zealand. Dat betekent dat de aankomede strijd voor de cup volgens traditie plaatsvindt in de Nieuw Zeelandse wateren. Een uitzonding op die regel is trouwens mogelijk, wanneer een winnend team geen geschikt vaarwater naast de deur heeft: er moet volgens de spelregels worden gevaren op open zee of connectie daartoe – en in de zomer. Dus toen in 2003 het Zwitserse team Alinghi de beker won werd er bij de eerstvolgende race in 2007 uitgeweken naar Spaanse wateren voor de kust van Valencia.

Ook de regels met betrekking tot de boten variëren per race-editie en worden bepaald door de bekerhouder. Ofwel, voor iedere editie moeten de teams zelf een boot ontwerpen en bouwen, die voldoet aan een reglement dat tientallen pagina’s aan strenge eisen omvat, maar waarbinnen wel mag worden geïnnoveerd. Dit is één van de redenen waarom deelname aan de America’s Cup zo’n uitdagende, interessante, maar ook financieel zware (tientallen miljoenen kostende) exercitie is.

Een voorbeeld van een opvallende innovatie waarmee de Nieuw Zeelanders in 2017 de concurrentie verrasten was fietsende grinders. Op zich was dit geen nieuw fenomeen. Maar de Nieuw Zeelanders hadden de bediening van de compléte boot, dus inclusief roeren, zwaarden én zeilen hydraulisch gemaakt, waar de zeilen door de andere teams nog vooral met touw en lier werden bediend. Een innovatief en gewaagd concept, dat ervoor zorgde dat de grinders met een constante weerstand konden trappen, hetgeen voor een grote beenspier heel geschikt is (naar verluid bevond zich onder de teamleden een professioneel wielrenner). Het zorgde er mede voor dat de boot uit Nieuw Zeeland de overwinning opeiste en dus voor de America’s Cup 2021 mocht bepalen met welke boten gevaren zal gaan worden.

SNELLER

In tegenstelling tot de vorige paar edities werd niet gekozen voor een multihull-catamaran, maar voor een 23 meter lange monohull, de AC75, een ‘normale’ zeilboot dus. Maar wel één die heel erg snel is. Waar de catamarans de afgelopen editie al zo’n 90 km/u aantikten, is het de verwachting dat de AC75 waarin nu gevaren gaat worden nóg sneller kan. En dat allemaal dankzij foils, een soort draagvleugels die onder de boot zijn gemonteerd en het vaartuig op snelheid uit het water liften, waardoor de weerstand minimaal wordt en de rompen van de boten letterlijk boven het water vliegen.

Is de opzet van de America’s Cup wellicht te ingewikkeld om voldoende sponsors aan te trekken? Tienpont: “Integendeel. Dit is misschien we de meest bewezen succesformule voor een sportwedstrijd. Het is niet voor niets het oudste lopende sportevenement van de wereld. De basis is ongelooflijk simpel en bestaat uit The Deed, die slechts één A4 beslaat: een jachtclub (land) wint de cup. Die schrijft een wedstrijd uit met de uitgangspunten van The Deed om het eerlijk te laten verlopen. En zoekt vervolgens andere jachtclubs die hem willen uitdagen. Juist deze unieke opzet maakt dit evenement voor de top van de zeilwereld de absolute Heilige Graal om te winnen. Het dwingt je om tot het uiterste te gaan in een drie- tot vierjarige innovatierace, met de zeilwedstrijd zelf als eindexamen.”

IN GESPREK MET TERRY HUTCHINSON: Schipper en tacticus van American Magic.

Wat is het meest uitdagende aspect van deelname aan de America’s Cup?

Dat zijn er vele. Maar tijd is het belangrijkste. Die moet je verstandig gebruiken om middelen te verzamelen, goede mensen vinden, infrastructuur samenstellen, ontwerpideeën te ontwikkelen en testen en om je op de race zelf voor te bereiden. Dit keer werd navigeren door een Covid-19-wereld aan die mix toegevoegd. Dat was een extra uitdaging.

De bekerhouder stelt de regels voor de race op. Wat vind je van die opzet?

Dit is iets wat de America’s Cup onderscheidt van bijna elk ander groot internationaal sportevenement. Leidt het bepalen van de regels door de America’s Cup Defender altijd tot totale eerlijkheid? Als je naar de geschiedenis kijkt, moet je misschien nee zeggen. Eigenbelang speelt altijd een rol. Maar dat maakt het juist ook interessant en uitdagend. We moeten in de selectiereeks van de uitdagers winnen en dan de verdediger verslaan in een spel waarvoor zij de regels hebben geschreven. Het is ook iets wat mensen de afgelopen 170 jaar geïnteresseerd heeft gehouden in de beker.

De regels van de America’s Cup zijn niet alleen ingewikkeld, ze kunnen ook bij elke nieuwe race-editie veranderen. Denk je niet dat dit het te moeilijk maakt om te volgen voor een breder publiek? En dat een vereenvoudiging van de regels het voor de teams gemakkelijker zou maken om sponsoring voor de race te vinden?

Zeilen kan in het begin moeilijk te begrijpen zijn. Maar dat geldt voor veel sporten. Een groot voordeel van de moderne America’s Cup is dat we veel meer tools hebben om het publiek te helpen de race te volgen. De computergraphics die aan tv-uitzendingen zijn toegevoegd, werken erg verhelderend. Ik hoop dat mensen op het juiste kanaal afstemmen om ons volgend jaar te zien racen, en dat we zo nieuwe fans kunnen winnen, die ook gaan zeilen. Maar ik ben het ermee eens dat vereenvoudiging en consistentie van opzet wellicht zou helpen bij het vinden en verkopen van sponsoring. Die inconsistentie is de achilleshiel van dit evenement.

Wat is jouw rol aan boord?

Ik ben zowel de schipper als de tacticus van het team. Als schipper heb ik toezicht op alle aspecten van ons programma op en naast het water. Als tacticus aan boord van de AC75 help ik bij het verwerken van informatie en help ik onze stuurman en de rest van het team om van situatie tot situatie de beste beslissingen te nemen.

Dit jaar varen de teams in een monohull. Vereist dat een ander type zeilers?

Goede zeilers passen zich aan en blinken uit in het zeilen, ongeacht het type boot waarop ze zich bevinden. In ons team hebben we het geluk dat we een enorm scala aan ervaring hebben om uit te putten. We hebben ervaren wedstrijdracers, monohull-zeilers, cat-zeilers, Moth-jongens, Olympiërs en vrijwel alles wat je maar wilt in een groep om mee te racen. De evenementen van 2010, 2013 en 2017 werden allemaal gewonnen door uitstekende zeilers die van monohulls kwamen en hun kennis benutten in multihulls.

Ben je ooit bang, varend met meer dan 90 km/u in een boot die bijna boven het water vliegt?

Het feit dat we enkele van de beste ontwerpers en zeilers ter wereld in ons team hebben geeft vertrouwen in de vaartuigen die we bouwen. We zijn erg gefocust op veiligheid en door twee jaar geleden eerst een kleinere testboot te lanceren, hebben we langzaam kunnen wennen aan het idee van een grootschalige monohull met draagvleugel.

Is de rol van de America’s Cup in de zeilindustrie vergelijkbaar met die van de Formule 1 in de auto-industrie?

Ja, er zijn veel overeenkomsten. De America’s Cup vertegenwoordigt het toppunt van competitieve zeil- en maritieme technologie. Net als de Formule 1 zijn we voortdurend bezig met het ontwikkelen en testen van nieuwe concepten, puur om te kunnen winnen. Een deel daarvan verandert de sport, soms op grote, soms op kleine schaal. Mensen kijken naar zowel de America’s Cup als de Formule 1 om aanwijzingen te zien over de toekomst van beide sporten.

ZEILEN OP TIJD

Garmin introduceerde onlangs de MARQ Captain: American Magic Editie. Een speciaal horloge dat werd ontwikkeld in samenwerking met het zeilteam van American Magic, één van de uitdagers in de America’s Cup. Het design van het horloge is vooral een eerbetoon aan het erfgoed van het bekende zeilteam. Het is uitgerust met een marineblauwe siliconen polsband met een rode passant, de kleuren van het team. De naam van het American Magic team staat in de lunette gegraveerd en het logo is verwerkt in de wijzerplaat. Voor het horloge zijn verder twee speciale wijzerplaten ontworpen die volledig gericht zijn op zeilen. De analoge wijzerplaat heeft een T-minus aftelling naar de racedag in Auckland en de digitale bevat een silhouet van de Defiant, de nieuwe monohull zeilboot van het team. Interessant zijn de voorgeïnstalleerde Sail Grinding activiteiten, waarmee zeilers hun atletische prestaties, zowel op het water als op het land, kunnen verbeteren. Verder bevat het horloge drie workout-sessies die tot stand zijn gekomen in samenwerking met trainers van het American Magic team. Gebruikers kunnen kiezen uit Race Simulation, Fitness Test en Intervals, en daarmee kennis maken met diverse trainingsmethoden die ook worden gebruikt door het team. De smartwatch bevat meerdere sensoren die gezondheids- en wellness functies monitoren, zoals een ingebouwde hartslagmeter en Pulse Ox. Na een workout kun je geavanceerde trainingsresultaten aflezen, waaronder hardloopdynamica en VO2 max, met aanpassingen voor hitte- en hoogteveranderingen. Bovendien is er een hersteladvies waarmee je je lichaam op de best mogelijke manier kunt trainen en tegelijkertijd risico’s op blessures kunt verminderen.

Ook fijn: het horloge bevat voorgeladen topografische kaarten van Europa, ondersteuning voor optionele BlueChart g3 zeekaarten, GPS navigatie, maritieme profielen en weersvoorspellingen inclusief stormwaarschuwingen, regattatimer, koersassistentie en meer. Je kunt bovendien  bootgegevens naar je pols streamen en op afstand waypoints toevoegen aan je kaartplotter. Tenslotte is deze smartwatch ook nog eens compatibel met inReach satellietcommunicatie voor tweerichtingscommunicatie en SOS-hulp. Kortom, een ultiem horloge voor fanatieke zeilers. Maar ook voor ieder ander die voor z’n looks valt, want ‘normale‘ smartwatch-functies als het streamen van muziek, contactloos betalen, activiteiten monitoring, slaapmonitoring en smartphone meldingen zijn natuurlijk ook gewoon beschikbaar en de standby-tijden zijn, zoals we bij dit merk inmiddels gewend zijn, weer meer dan prima. Kost € 1750 www.garmin.nl