Austin Butler als Elvis – het verhaal achter de film

Baz Luhrmann is na bijna tien jaar weer terug in de bioscoop. Hij doet dit met Elvis, over het leven van Elvis Presley gezien vanuit zijn gecompliceerde relatie met z’n mysterieuze manager Tom Parker (Tom Hanks). Maar Luhrmann maakt er – uiteraard – allesbehalve een cliché biopic van. Zelf noemt hij het zijn ‘Apocalypse Now’. GW sprak exclusief met Austin Butler, die de rol van Elvis op zich neemt.

Tekst Jorrit Niels Fotografie Eric Ray Davidson for Warner Bros. Pictures

Of het de ‘Apocalypse Now van de muziekfilms’ wordt, dat is nog even afwachten, maar de losse scènes die we mochten zien voor het interview beloven veel goeds. Na een Baz Luhrmann-loos decennium zonder nieuwe speelfilm, de laatste was The Great Gatsby uit 2013 die twee Oscars won, is de 59-jarige Australische regisseur terug.

Luhrmann is heer en meester in bekende onderwerpen compleet opnieuw uitvinden. Dus denk weer aan flamboyante beelden en snelle edits in een ‘opera in drie bedrijven’. Elvis wordt gespeeld door de relatief onbekende Austin Butler (30 jaar).

Na wat rollen in inwisselbare (tiener-)series als generieke hartenbreker, viel hij ons vooral op als Manson-lid Tex Watson in Quentin Tarantino’s Once Upon a Time in Hollywood. Daarbuiten was hij veel op het toneel te vinden en is de komende jaren niet van je scherm te slaan. Want naast Elvis zien we hem binnenkort in HBO’s Band of Brothers-opvolger Masters of the Air, die zich rondom de Battle of Britain afspeelt. En heeft hij een rol te pakken in Denis Villeneuve’s Dune: Part Two.

 Verliefd op acteren

Nogal een verandering met hoe Butler begon als figurant op z’n 13^e. “Het werk als figurant heeft mij geholpen om me prettig te voelen tijdens mijn jeugd. Net zoals Elvis was ik een heel, heel verlegen kind. Op een set met andere kinderen was er geen hiërarchie, die er in het gewone leven soms wel kan zijn. Dat heeft me veel geleerd over hoe ik me in elke omgeving wil gedragen.

Toen ik acteerlessen begon te volgen leerde ik pas dat het een ambacht was. Ik werd er verliefd op. Het duurde echter nog lang voordat ik kon doen waarover ik droomde. Langzaam en voorzichtig ben ik de richting opgegaan van wat ik wilde als acteur. The Iceman Cometh op Broadway -naast Denzel Washington- en Quentin Tarantino waren emotioneel erg veeleisend. Zeker Iceman was zoals het beklimmen van de Everest voor mij.”

Denzel Washington is overigens een belangrijke factor achter het waarom Butler nu tegenover ons zit. Washington belde Baz Luhrmann persoonlijk op om Butler aan te bevelen. Met succes, want een paar jaar later stond hij tegenover scenepartner Tom Hanks die Elvis’ manager Colonel Tom Parker speelt. “Dat was onwezenlijk,” vertelt Butler. “Je hoort het vaker, maar die man is een koning. Hij gaf me direct een enorme knuffel en zorgde dat ik mij veilig voelde. We filmden deze film in Australië en verbleven een tijd lang in hetzelfde hotel. Hanks is een fervent liefhebber van typemachines en op een dag kreeg ik een getypte brief onder m’n kamerdeur geschoven. Een brief van Hanks als Tom Parker. Voor de deur stond ook nog eens een typemachine. Ik schreef hem een brief terug als Elvis en zo hebben we meerdere brieven uitgewisseld. De beste voorbereiding die ik mij had kunnen wensen. Ik zal ze voor altijd bewaren.”

Wat leerde je van Hanks?

“Tom Hanks weet als geen ander hoe je jezelf kunt verliezen in grote films.Hij zag volgens mij dat ik te veel in de rol opging en gaf me een advies: doe één ding per dag dat niets met het werk te maken heeft. Het maken van een film, vooral deze, is een allesomvattende en meedogenloze marathon. Het lichaam en de psyche worden zwaar belast, dus je hebt baat bij een dagelijkse omweg. Kijk een film die je nog nooit hebt gezien. Een tocht naar die berg in de verte. Iets anders dan de rol. Je ziet veel mensen, of dat nu in de filmindustrie is of welke industrie dan ook, die na een tijdje compleet zijn afgemat. Ik hoop dat Tom dat heeft voorkomen bij mij op de lange termijn.”

Het duurde drie jaar van de casting tot aan de film, hoe was dat?

“Zenuwslopend, want hoe langer je hebt, hoe vaker je aan je keuzes twijfelt. Ik was 27 toen ik werd gecast en ben nu 30. Het moeilijkste was het feit dat hij zo’n icoon is. En er was die Elvis met de bijna godachtige-status en de Elvis als kitscherige artiest. Ik wilde op zoek gaan naar zijn menselijkheid en je een beeld geven van hoe de man écht was. Niet hoe je hem kent van verhalen en tv-optredens. Het is heel makkelijk om in een karikatuur te vervallen.”

Hoe begin je dan?

“Door zoveel mogelijk te absorberen. Er is gelukkig een eindeloze zee aan informatie en materiaal over zijn leven. Ik heb elke documentaire over ‘m gezien, ieder boek gelezen dat ik kon vinden, interviews beluisterd en privé-opnames gehoord van telefoongesprekken. Vooral die telefoongesprekken, die waren opgenomen door een ex, waren bijzonder boeiend. Dat spontane was geweldig om te horen. Je hoort hem daar langzaamaan boos worden, omdat hij wordt beschuldigd van vreemdgaan. Een zeldzaam inkijkje, waarbij ‘gewone interviews’ in het niet vallen.”

Je zal zelf ook een interview-persona hebben.

“Natuurlijk, ik zet tijdens dit gesprek toch mijn interview-gezicht op. Ik ben eerlijk, maar ik praat niet met jou zoals ik met mijn vriendin spreek. Daarom kon ik door die privé-opnames ook zo dicht bij zijn menselijkheid komen, omdat ik het kon combineren met hoe hij was tegenover de buitenwereld. Dat heb ik gecombineerd met dialect- en zangcoaches. Alles van de ‘jonge Elvis’ zing ik namelijk zelf. Uren en uren heb ik mezelf opgenomen en de stem veranderd om alles precies goed af te stemmen. Alsof het ging om een radio en de juiste frequentie.”

Leg je die lat altijd zo hoog voor jezelf?

“Als het de juiste rol is, zeker. Bij Tarantino deed ik hetzelfde. Ik heb de bijzondere kans gekregen om Elvis te spelen, dus wil ik dat het indruk maakt, hoe je ook over hem denkt. Van hoe ik eruitzie, praat, zing tot mijn bewegingen. Daarom heb ik bewegingscoach Polly Bennett gebruikt, die Rami Malek hielp bij zijn rol in Bohemian Rhapsody als Freddie Mercury. Daarvoor pakte ik dat namelijk verkeerd aan. Ik probeerde Elvis te kopieren, zij vertelde me dat het juist vanuit mijzelf moest komen om te snappen waarom hij zo bewoog. Krankzinnig, soms waren we tot drie uur ’s nachts bezig om een loopje goed te krijgen. Zodat het er spontaan uitziet en niet ingestudeerd. Soms zal het minder goed lukken en soms foutloos; ik hoop dat het geheel mensen straks trots maakt.”

Klinkt imponerend.

“Dat was enorm eng. Zo’n bekend persoon spelen, angstaanjagend! Gelukkig weet ik dat de familie en Priscilla Presley de film hebben gezien en enorm blij zijn met het resultaat. Godzijdank, haha. Ik slaakte een zucht van verlichting. Je bent met zo’n film heel dichtbij een jongetje dat in het pak van z’n vader iemand nadoet, snap je? Ik ben op zich best verlegen, dus hoe ga ik in godsnaam het podium op voor 500 figuranten? Het hielp dat ik wist dat Elvis ook verlegen was. Die sleutels naar zijn persoonlijkheid hielpen me om hem te spelen. Neem bijvoorbeeld het feit dat hij zijn moeder verloor op zijn 23^ste, dat deed ik ook. Kleine sleutelmomenten die mij hielpen om me dichter bij hem te voelen. Al was het überhaupt spannend om op zo’n reusachtig set te staan, en dan ook nog eens één van Baz Luhrmann.”

Wat onderscheidt hem als regisseur van de rest?

“Een enorme en unieke energie. Hij is een nieuwsgierige man en regisseur die openstaat voor ideeën. Dat had ik niet direct gedacht bij iemand van zijn statuur. Hij betrekt anderen en heeft respect voor iedereen op zijn set. Van de acteurs tot aan de figuranten, dat zie ik wel eens anders.”

Een grote film, een dure film, én de hoofdrol. Hoe ga je met die druk om?

“De druk was nog nooit zo groot. In de eerste plaats omdat ik hem eer wil aandoen. Ik wil recht doen aan z’n familie en de talloze fans. Van het moment dat ik de rol had, werd ik wakker met een bonzend hart. Elke ochtend. Alsof ik het slagveld op moest. Dat is best vermoeiend.”

Ebde dat gevoel weg?

(Lacht) “Nee, maar ik wilde dat wel, want dat werd onwerkbaar op een gegeven moment. Dus ging ik het maar zien als ‘gratis energie’. Doodsangst omzetten in gratis energie. Makkelijker gezegd dan gedaan, maar in plaats van nerveus duimen draaien startte ik de ochtend met een Elvis-film. Ik zette een interview op. Maar… op de set was dat gevoel er ook.”

Waar geen ruimte is voor doodsangst.

“Allesbehalve. Ik kan mij nog goed herinneren dat ik het podium op moest voor de tv-special uit 1968, in zwart leer. Dat filmden we als eerste en het voelde als een make-or-break moment in mijn leven, mijn carrière en voor de film. Ik twijfelde of ik die angst echt kon overwinnen. Toen realiseerde ik mij dat die tv-special voor Elvis destijds ook cruciaal was. Als hij faalde, was het gedaan met zijn carriere. Pas toen liet ik die angst toe. Het mocht, je kunt daar doorheen werken. Wat doe je? Je gaat het podium op en je probeert het publiek te raken. Er was één bepaald moment dat het klikte. Ik voelde een wisselwerking met het publiek en ik liet mijzelf toe om even te denken dat het 1968 was en ík die tv-special maakte. Dat ik dat meisje zie blozen, die jongen zie schreeuwen. Eenmaal terug in ‘zijn’ kleedkamer, niet van echt te onderscheiden, zweette ik me een ongeluk en keek mijzelf aan in de spiegel. Het was stil en ik bedacht me hoe hij dat moment ook heeft ervaren. Dat zorgde voor een ommeslag. Het voelde alsof ik het kon.”

Volgens Luhrmann gaat de film over Elvis, maar ook over Amerika als land. Wat zegt het volgens jou?

“We behandelen 42 jaar in één film. Van de Tweede Wereldoorlog tot aan segregatie en de 70’s. De VS maakte veel mee in die decennia. Ik vind het goed dat we ook Elvis’ liefde voor zwarte muziek laten zien. En dat het tragisch is dat zwarte artiesten destijds niet de credits kregen die ze verdienden. Ik hoop dat deze film erbij helpt om dat wél te doen. Ook raken we seksualiteit aan, iets dat werd ontstoken bij een jonge generatie van vrouwen die er daarvoor niet was. We wilden een verhaal vertellen over Amerika waarin Elvis tijdens de opkomende burgerrechtenbeweging over die muur sprong van twee Amerika’s. Het leven van Elvis Presley is het beste canvas om Amerika in die jaren te verkennen.”

Wat hoop je dat mensen oppikken van de film?

“De film is biopic noch musical in traditionele zin, maar eerder een impressionistisch wandtapijt. Waarbij één man wordt gebruikt om diepere waarheden te onderzoeken over de Verenigde Staten. Er zijn drie Elvissen, in de 50’s, 60’s en 70’s. Telkens vond hij zichzelf opnieuw uit, omdat hij altijd naar zichzelf op zoek was. Elvis stond op verschillende manieren in het centrum van de cultuur voor het goede, het slechte en het lelijke.”

Denk je dat de film helpt om Elvis te introduceren aan een nieuwe generatie?

“Ik hoop het. Ik was enorm verbaasd om te horen dat veel jonge mensen hem eigenlijk niet echt kennen. Of dat ze hoogstens maar één nummer van hem kennen. Ik kwam een jongen tegen die nog nooit van Blue Suede Shoes had gehoord!? Je neemt voor lief dat iedereen hem kent, dus ik hoop dat dit een deur opent voor veel mensen.”