Prehistorisch scherp

Een modern mes, gebouwd met materiaal uit de tijd dat messen nog niet eens bestonden…

Soms stuiten we in onze omzwervingen op een bijzonder stukje ambachtswerk. Zoals hier. Iets ten zuiden van Bretagne, daar waar rivier de Loire haar water loost in de Atlantische Oceaan, vind je een veertigduizend hectaren groot natuurgebied genaamd Parc de Brière. De kern hiervan bestaat uit zevenduizend hectaren moerasachtige gronden. Een waar no man’s land, drassig, uitgestrekt en verlaten. Habitat voor vogels en insecten. En vooruit, een paar natuurvorsers. Maar dit blijkt ook het terrein te zijn waar de schatgravers van Atelier JHP hun slag slaan…

OP JACHT

Een paar keer per jaar kun je ze daar aantreffen. In geprepareerde Landrovers zoeken ze langzaam hun weg door het onvoorspelbare landschap. Wanneer een auto tot zijn assen wegzakt en zelfs vierwielaandrijving in lage gearing geen uitweg meer biedt, wordt met geprofileerde metalen roosters en lieren een uitweg geforceerd.

IN DE MODDER

Zodra ze een veelbelovend stuk grond bereiken stappen ze uit en draaien ze hun dunne grondboren de zachte bodem in. Na enige uren zoeken is het raak. Met vereende krachten, scheppen en houwelen, wordt een langgerekt gat in de modder gegraven. Een hijsinstallatie, bestaande uit drie palen en een takel, wordt opgezet. Daar wordt de stalen kabel van de lier op de neus van de Landrover doorheen geleidt. En dan kan het zware hijswerk beginnen.

VERSTEEND HOUT     

Wat even later druipend en wel in een aanhanger wordt gelegd is een enorm stuk bog oak of morta, een versteende eikenboom die duizenden jaren geleden is omgevallen en weggezakt in het moeras. Afgesloten van zuurstof is het hout gemummificeerd en uiteindelijk veranderd in een massief en loeizwaar fossiel.

AMBACHTELIJK BEWERKT

Eenmaal aanbeland in Atelier JHP -de werkplaats van Jean-Henry Pagnon in het gehucht Saint André des Eaux, niet ver bij de moerassen vandaan- wordt de bruinzwarte morta in kleinere stukken gehakt. De mooiste delen worden geselecteerd en geduldig bewerkt tot degelijke heften van ambachtelijk gesmede messen. Op het lemmet prijkt een krachtige M en de naam Morta, een verwijzing naar het oermateriaal.

Jean-Henry Pagnon:

“Ons Morta-mes kenmerkt zich natuurlijk vooral door het gebruik van het edele materiaal dat we uit de Brière-moerassen halen. Dat maakt dat de nieuwe messen tegelijkertijd zo’n 5000 jaar oud zijn. Ze herbergen een geschiedenis die teruggaat tot het Neolithicum, de periode vóór de Bronstijd, de tijd waarin de eerste metalen messen werden gemaakt. Het geeft ze een uniek karakter. Het ontwerp van de messen bedenk ik zelf. Maar op basis van prototypes besluiten we als team hoe ze er uiteindelijk uit gaan zien. Onze klanten zijn divers. Jong, oud, gepensioneerd, stellen… Maar ze hebben één ding gemeen: hun liefde voor mooie dingen. 2020 was voor ons een moeilijk jaar. Niet omdat we geen werk hadden door de covid-crisis. In tegendeel. We hadden moeite om aan de vraag te voldoen. Het maken van een mes kost veel tijd en het materiaal waarmee we werken is schaars. Regelmatig waren we uitverkocht. In totaal hebben we gedurende het jaar met ons kleine team zo’n 2500 messen kunnen maken. Maar voor 2021 zijn we goed voorbereid: we zijn vaker de moerassen ingetrokken en hebben een grotere voorraad morta aangelegd. Mits de gezondheidssituatie het toelaat kunnen we nu iedere klant blij maken…”

Check ook: couteaux-morta.com