Ze is nog steeds hyperintelligent en supersexy. Ze draagt nog steeds leren broeken. En nog steeds rijdt ze rond in haar olijfgroene Porsche 911. Fans weten dan: Sofia Helin is terug als de verknipte rechercheur Saga Norén in seizoen 3 van The Bridge. Gentlemen’s Watch sprak de Zweedse actrice in Malmö. “De serie heeft me lichamelijk en emotioneel bijna gesloopt.”
Dit interview werd gepubliceerd in Gentlemen’s Watch, winter 2015/16.
Tekst: Eric le Duc. Fotografie: Lumière
Malmö, het chique Clarion Hotel. In de Skybar met uitzicht op de Øresundbron (De Brug!) wachten we op ons interview met Sofia Helin. De hoofdrolspeelster uit The Bridge is stipt op tijd, groet ons allerhartelijkst en gaat zitten. Maar voor we de eerste vraag over het fonkelnieuwe, derde seizoen van de hitserie kunnen afvuren, neemt de actrice zelf het woord. “Voor we beginnen wil ik graag iets kwijt. Namelijk dat ik vind dat alle Europese landen hun grenzen moeten openstellen voor vluchtelingen uit het Midden-Oosten. Op televisie zag ik hoe bij de Hongaarse grens een vader en dochter werden gearresteerd. Dan ben je op de vlucht voor oorlog, moet je in het veilige Europa als illegaal drie jaar de gevangenis in.
Tien jaar geleden was West-Europa nog een gebied van vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Maar inmiddels zijn we onze onschuld allang verloren. Europa is een hard continent geworden dat zijn idealen heeft verkwanseld en alleen nog maar naar de portemonnee kijkt. We zouden ons allemaal moeten doodschamen.”
Speurder met Asperger
Zo, de toon is gezet. Sofia Helin is net zo recht door zee als haar personage Saga Norén in The Bridge. Maar waar Sofia van nature zo in elkaar steekt, is de bijna brutale directheid van Saga een symptoom van het Syndroom van Asperger. Deze hersenstoornis maakt van de Zweedse speurneus een sociaal buitenbeentje dat regelmatig botst met haar superieuren, collega’s en eenieder die haar pad kruist. Wie herinnert zich niet de scène uit seizoen 2 waarin Saga een bar binnenloopt en een wildvreemde man vraagt of hij seks met haar wil. Om na de daad in bed doodleuk de bloederigste foto’s van een plaats delict te bekijken. “Voor mijn rol heb ik veel research naar Asperger gedaan,” zegt Helin. “Ik heb boeken gelezen, interviews bekeken en gesproken met patiënten. Van de Asperger Stichting en mensen met dit syndroom kreeg ik brieven dat ze zo blij waren met mijn rol. Omdat ik Saga met haar Asperger niet neerzet als patiënt, maar als heldin.
Uiteindelijk werd Asperger zo’n groot onderdeel van mijn persoonlijkheid, dat ik gevangen zat in mijn eigen waanwereld. Een bevriende hersenspecialist vertelde me toen dat het gevaarlijk kan zijn voor langere tijd iemand anders te spelen. Je hersenen gaan zich daadwerkelijk anders gedragen, waardoor je ook gaat geloven dat je die andere persoon bent. Gelukkig heeft die arts mij toen geleerd hoe ik afstand kon nemen van mijn personage. Als ik na een draaidag thuiskwam, zat ik nog wel even in de Saga-modus. Maar na een uurtje was ik weer gewoon gezellige Sofia.”
Voor het leven getekend
Haar gevaarlijke flirt met Asperger tekent het vakmanschap en de toewijding van de actrice. Maar hoe overtuigend zij de rechercheur uit Malmö ook neerzet, Saga Norén lijkt in niets op de 43-jarige Sofia Margareta Helin uit het Zweedse Hovsta. Sofia is gewoon Sofia, gelukkig getrouwd met priester Daniel Götschenhjelm en moeder van zoontje Ossian en dochtertje Nike. Of ze net als Saga dan misschien van sportwagens houdt? “Ook dat niet,” lacht ze. “Ik ben er niet in geïnteresseerd en zou er ook niet één willen hebben. Dat Saga in een Porsche rijdt, is trouwens toeval. Toen de makers haar in seizoen 1 wat stoerder wilden maken, hebben ze de Porsche van een setmedewerker geleend. Het is een verschrikkelijk oud barrel met roestige veringen, een verrotte versnellingsbak en deuren die er bijna afvallen. Het is eigenlijk niet meer verantwoord om ermee te rijden.”
Nee, de enige overeenkomst tussen Saga en Sofia is het litteken op de bovenlip, een aandenken aan een ernstig ongeluk uit 1996. Sofia is op weg naar de filmacademie als op een brug(!) haar fiets doormidden breekt. Ze valt, verliest haar bewustzijn en wordt wakker in een ambulance. Eerste diagnose: diverse botbreuken, een hersenschudding, gebroken voortanden en een gescheurde lip.
Moeilijke, eenzame jeugd
Het litteken voor het leven weerhoudt twintiger Sofia er niet van actrice te worden. Sterker, het ongeval maakt haar nóg vastberadener om later door te breken op toneel, doek en buis. Want acteren is niet alleen een ambitie, het is ook een uitweg. Na de dood van haar broer en oma (die omkomen bij een auto-ongeluk), een jeugd vol drugsgebruik en ‘een scheiding’ (tussen wie laat ze in het midden) ziet Sofia de filmacademie als een vlucht van haar getroebleerde jonge jaren. “Eerst was acteren gewoon een droom,” legt Sofia uit. “Ik kom van het Zuid-Zweedse platteland waar ik me thuis en op school altijd verkleedde. Daarna vermaakte ik mijn familie en klasgenootjes met zelf bedachte verhaaltjes en toneelstukjes.
Tijdens mijn moeizame en eenzame puberteit werd acteren meer en meer een ontsnapping aan zorgen en stress. Door me af te sluiten van de werkelijkheid en het creëren van mijn eigen fantasiewereld, kon ik de moeilijke en donkere kanten van het leven ontvluchten. En het litteken? Dat heb ik allang geaccepteerd. Het heeft me niet alleen gemaakt tot de vrouw die ik nu ben, het is voor mij ook een symbool geworden. Een symbool voor de tweede kans die ik na het ongeluk in mijn leven heb gekregen en voor de doorzetter die ik uiteindelijk ben gebleken.”
Personages met rafelrandjes
Na haar debuut in de Zweedse soap Rederiet en haar doorbraak in de tragikomedie Masjävlar is Sofia Helin inmiddels een wereldster dankzij de hitserie The Bridge. Uitgedost in heuse Saga Norén-outfits (compleet met leren broek!) lopen er regelmatig vrouwelijke fans op haar af die om een handtekening en foto vragen. “Ook ik ben nog steeds verrast door het succes van de serie,” zegt de actrice die zelf graag naar True Detective, Homeland en de nieuwe Netflix-hit Narcos kijkt. “Ik heb er geen eenduidige verklaring voor, het is een combinatie van factoren. Grootste pluim gaat naar de schrijvers die steeds weer met spannende, donkere verhalen vol intrigerende personages komen.
De kijkers leven mee met de hoofdrolspelers, omdat dat mensen zijn met inhoud, gelaagdheid en al dan niet herkenbare rafelrandjes. En vergeet ook de sociaal-maatschappelijke thematiek in alle seizoenen niet. In serie 1 zaten we achter een politiek geëngageerde moordenaar aan, in serie 2 maakten we jacht op een eco-terrorist. The Bridge is puzzelen met diepgang, ook in seizoen 3.”
The Bridge serie 4?
Of er leven is na The Bridge, willen we tot slot weten. “Maar natuurlijk!” besluit Sofia. “In Praag sta ik nu op de set van de spionage-thriller Berlin, der Geteilte Himmel. Dat is een Brits/Duitse mini-serie over het Berlijn tijdens de Koude Oorlog in de jaren 70. Daarin speel ik een Engelse inlichtingenofficier die undercover de geheime diensten aan beide kanten van de Muur in kaart moet brengen. Na Praag staat er gelukkig even niets op de kalender. Vergeet niet dat de opnames van The Bridge 1, 2 en 3 lichamelijk én emotioneel slopend waren. Daarom is het belangrijk dat ik weer even terug keer naar mezelf en mijn basis. Dat betekent lekker mediteren, gemasseerd worden en tijd besteden aan mijn gezin. Dat heb ik nodig. Of er een vierde seizoen van The Bridge komt? Geen idee. Vooralsnog liggen er geen nieuwe ideeën klaar, laat staan contracten. Maar als de schrijvers komen met een verhaal over Saga Norén dat verteld móet worden, dan is de kans dat ik weer meedoe groot.”
The Bridge seizoen 3
Ook in seizoen 3 van The Bridge blijkt Malmö weer een extreem moorddadige stad. In een flat in aanbouw wordt het lijk gevonden van een genderspecialiste. Met Martin Rohde in het gevang krijgt Saga Norén een nieuwe, Deense collega toegewezen. Maar dan breekt de hel pas goed los. Saga’s nieuwe ‘partner-in-crime’ raakt zwaargewond door een boobytrap, moeder Norén komt langs met slecht nieuws en… al snel valt er een tweede dode.
Rijd de Bridge-tour!
Fan van The Bridge? Stap dan in de auto (het liefst een Porsche 911) en rijd de Bridge Tour! Ga naar de haven van Malmö waar Saga haar appartement heeft. Bezoek het stadion van voetbalclub Malmö FF waar in seizoen 2 belangrijke ontknopingen plaatsvinden. En natuurlijk stop je bij panoramapunt Lernacken met schitterend uitzicht op de hoofdrolspeler uit de serie: de Øresundbrug. Kijk voor de route, achtergrondinfo en tips op http://bit.ly/1LLgqkj
Dutch 
English