Het was een koude ochtend in februari toen de Olympische Winterspelen van Vancouver 2010 van start gingen. Er hing spanning in de lucht. Atleten van over de hele wereld hadden zich verzamelden voor het openingsevenement. Maar te midden van dit spektakel vond een stille revolutie plaats op het gebied van tijdwaarneming, met Omega in de hoofdrol…

Tekst: Gerben Bijpost Fotografie: Omega

Van oudsher is het een van de meest iconische beelden van elk belangrijk atletiekevenement: de starter met zijn startpistool; een revolver die doet denken aan films die zich afspelen in het Wilde Westen. De stilte, de oplopende spanning, de concentratie en dan…. die enorme knal. De atleten schieten uit hun startblokken en de race is begonnen.

Maar bij de Olympische Winterspelen van 2010 werd dit vertrouwde ‘wapen’ opeens vervangen door iets heel anders: een gestroomlijnd, futuristisch apparaat, ontworpen door Omega -al sinds 1932 Official Timekeeper tijdens de Olympische Spelen- om te voldoen aan de eisen van de moderne tijd.

Dit nieuwe startinstrument, bestaande uit een flitspistool en een geluidsgenerator, was een  mijlpaal in de tijdwaarnemingstechnologie. Wanneer de starter de trekker overhaalde, werden tegelijkertijd geluid, licht en startpulsen uitgezonden, waardoor een veel nauwkeuriger start werd gegarandeerd dan met dat ‘cowboy-pistool’ mogelijk was. Deze ontwikkeling markeerde het begin van een nieuw tijdperk in de atletiek, waarin technologie en precisie naar steeds hogere niveaus werden getild.

Vele noviteiten

Het nieuwe startpistool was slechts het topje van de ijsberg. Achter de schermen werkte Omega al vele jaren onvermoeibaar aan talloze geavanceerde systemen om de betrouwbaarheid van tijdregistratie continu te verbeteren. Sensoren werden bijvoorbeeld geïntegreerd in de startblokken, waardoor de reactietijd van atleten kon worden gemeten met tot dan toe ongekende precisie. Zo kon worden bepaald of er sprake was van een valse start, nauwkeuriger dan met de ogen mogelijk was.

Ook werden fotofinishcamera’s geïntroduceerd, die races tot op de milliseconde vastlegden. Deze camera’s konden tot 10.000 digitale beelden per seconde vangen, waardoor zelfs de kleinste verschillen tussen over de finish flitsende concurrenten konden worden gedetecteerd.

Want natuurlijk, de mechanische chronografen, waarmee Omega decennia eerder zijn belangrijke Timekeeper-taak was begonnen, waren prachtige en betrouwbare instrumenten; het indrukken van een start- en stopknop bleef toch afhankelijk van de reactiesnelheid van degene die hem hanteerde. Zo’n gedetailleerde finishfoto maakt direct een einde aan iedere mogelijke discussie.

Meer dan tijdmeting alleen

Maar het waren niet alleen startblokken en finishlijnen die profiteerden van Omega’s technologische vooruitgang. Ook bij veldsporten zoals verspringen en kogelstoten kwamen nieuwe meetmethoden om de hoek kijken. Video- en lasertechnologieën werden geïntroduceerd om afstanden nauwkeuriger te kunnen meten dan ooit tevoren, waardoor atleten hun prestaties konden verbeteren en records konden breken.

Een van de meest opmerkelijke innovaties was ongetwijfeld het real-time volgsysteem dat  Omega ontwikkelde. Door chips in de startnummers op de shirts te plaatsen konden atleten en coaches zelfs tijdens race feedback ontvangen over snelheid, tussentijden en afstanden, waardoor een veel dieper inzicht in de prestaties mogelijk was.

Dit systeem, dat voor het eerst werd geïntroduceerd tijdens de Olympische Spelen van Rio 2016, markeerde een nieuwe revolutie in de manier waarop atleten hun races analyseerden en verbeterden. Doordat geen enkel detail meer onopgemerkt bleef, en atleten hun strategieën konden aanpassen terwijl de race nog aan de gang was, leidde dit tot een nieuwe golf van persoonlijke en wereldrecords.

Gaan we straks ook in Parijs 2024 innovaties zien? Ongetwijfeld. Duidelijk is dat Omega onvermoeibaar de grenzen voor tijdwaarneming blijft verleggen. Sport, atleten én de toeschouwers varen er wel bij.

Het begin

Al voor 1932 was de naam Omega synoniem met precisie. Het bedrijf had vele industriële records gevestigd en ook al een sterke reputatie opgebouwd in de wereld van de sporttijdwaarneming. Met al die ervaring was het de meest voor de hand liggende keuze om de officiële tijdwaarnemer van de Olympische Spelen in 1932 te worden. Voor deze prestigieuze gelegenheid reisde een horlogemaker van Omega van Bienne naar Los Angeles, gewapend met dertig stopwatches die de juryleden moesten bedienen. Elk horloge was gecertificeerd als chronometer door het Observatorium in Neuchâtel en was tot op 1/10 seconde nauwkeurig. Het meest indrukwekkend was de splitsecond-functie waarmee ook tussentijden konden worden geregistreerd.

1948

Elektronica op de Spelen

De foto-elektrische cel wordt vaak een van Omega’s belangrijkste innovaties in de wereld van de tijdmeting genoemd. De technologie verving het traditionele finishlint door een lichtstraal met hoge reactiviteit. Dat betekende dat zodra de eerste atleet de finishlijn passeerde, zijn racetijd elektronisch werd gestopt en tot op 1/1000ste seconde nauwkeurig kon worden gemeten. Vergeleken met de reacties van het menselijk oog of de verouderde Muybridge-draad was dit een aanzienlijke verbetering. Omega’s Photoelectric Cell was ’s werelds eerste onafhankelijke, draagbare en waterbestendige versie van de technologie en kon worden aangepast om bestand te zijn tegen zowel hoge als lage buitentemperaturen. Dus voor Olympische Spelen, die zowel in de winter als in de zomer werden gehouden, was hij perfect geschikt.

1948

De fotofinish camera

In 1948 ging de tijdwaarneming van Omega razendsnel vooruit. De foto-elektrische cel, die zes maanden eerder met succes was gelanceerd in St. Moritz, kreeg nu de bijnaam ‘Magic Eye’ en maakte zijn debuut op de Olympische Zomerspelen. Het belangrijkste was dat de technologie nu werd gebruikt in combinatie met ’s werelds eerste spleet-fotofinishcamera. De Racend Timer, ontwikkeld door een Brits bedrijf genaamd ‘RaceFinish Recording Company’, nam een beeld op dat de exacte finishvolgorde van een close race kon aantonen. In Londen werd de fotofinishcamera alleen gebruikt om het eindklassement te bepalen, niet de officiële uitslag. In Helsinki in 1952 werd de camera omgedoopt tot de Omega Racend Timer.

1964

Tijd op het scherm

Innsbruck 1964 wordt vaak beschreven als de eerste Olympische Spelen op televisie. Meer dan 200 uur zendtijd werd aan de evenementen besteed en tientallen televisiestations waren ter plaatse aanwezig. Dankzij de nieuwe Omegascope ging de kijkervaring een stap verder dan ooit tevoren. Dit nieuwe toestel introduceerde het concept van real time sportverslaggeving door de tijden van de atleten onderaan op het scherm te tonen.

Het betekende opnieuw een revolutie op het gebied van tijdwaarneming, maar liet ook geen ruimte voor fouten. De precisie van Omega was nu openlijk te zien voor miljoenen mensen, wat betekende dat het merk elke meting exact goed moest hebben. Nooit eerder waren toeschouwers buiten een locatie zo snel en goed geïnformeerd over gebeurtenissen in de sport.

1984

Startblok

Elke set startblokken is nu uitgerust met een luidspreker die is verbonden met het elektronische flitspistool van de starter, zodat alle deelnemers het startsignaal precies op hetzelfde moment horen. De reactie van elke hardloper op het geluid van het startpistool (druk uitgeoefend tegen de blokken) wordt bovendien gedetecteerd door de sensoren. Als de gemeten tijd korter is dan de tijd waarin een persoon mogelijk kan reageren op het startschot, geeft de tijdwaarnemer een valse start aan.

2010

Het startpistool opnieuw uitgevonden

Het probleem met het ouderwetse startpistool was dat geluid langzamer reist dan licht. Dat betekende, vooral bij atletiek, dat de renner die het dichtst bij het pistool zat een klein  voordeel had omdat hij het startsignaal een fractie van een seconde eerder hoorde dan de rest. Op dezelfde manier was de renner die het verst van het pistool af stond het meest in het nadeel. En dat is een groot probleem wanneer elke milliseconde telt.

Daarom ontwikkelde Omega het nieuwe elektronische startpistool dat voor het eerst werd geïntroduceerd tijdens de shorttrack- en schaatswedstrijden in Vancouver. Dit gestroomlijnde, felrode apparaat bestaat uit een flitspistool en een geluidsgenerator. Bij het schaatsen werd het aangesloten op luidsprekers aan de zijkant van het ijs, zodat iedereen het signaal precies op hetzelfde moment hoorde. Wanneer de starter de trekker indrukt, gebeuren er drie dingen tegelijk: er wordt een geluid ‘afgespeeld’, een lichtflits uitgezonden en een startpuls gegeven aan het tijdwaarnemingsapparaat. Het nieuwe apparaat bleek trouwens ook nuttig op luchthavens en in stadions.

Door de steeds strengere veiligheidsmaatregelen werd het namelijk erg moeilijk om met een klassiek startpistool langs de douane te komen.

2016

Precisie in atletiek

Omega bracht een overvloed aan nieuwe technologie mee naar Rio. De meeste aandacht trok misschien wel de Omega ‘s Scan’O’Vision MYRIA. Het kon tot 10.000 digitale beelden per seconde opnemen wanneer atleten de finishlijn passeerden. De verbeterde lichtgevoeligheid betekende ook dat de beelden van hogere kwaliteit waren dan bij eerdere versies. De volgende generatie fotoceltechnologie werd ook geïntroduceerd in Rio. In plaats van twee fotocellen waren er nu vier, allemaal geïntegreerd in één unit. Met vier fotocellen in werking konden meer lichaamspatronen worden gedetecteerd wanneer atleten over de lijn gingen, wat betekende dat er een echt nauwkeurige eindtijd kon worden vastgelegd.

2024

Parijs

Voor de 31e keer sinds 1932 treedt Omega op als officiële tijdwaarnemer bij alle 329 Olympische evenementen in 32 sporten, gevolgd door de Paralympische Spelen die op 28 augustus beginnen. Parijs 2024 wordt gehouden op een aantal van de meest iconische locaties van de stad en zal de volgende sprong voorwaarts betekenen op het gebied van moderne tijdwaarneming. Tijdens deze Spelen zullen er 500 medewerkers van Omega naar Parijs afreizen, die ook door het IOC worden betaald voor hun werk (timekeepers, foto-finish medewerkers, etc), alsook 2000 vrijwilligers die helpen met kabels leggen en het treffen van diverse voorbereidingen.

Het horloge

Deze speciale 43 mm Speedmaster Chronoscope-collectie bestaat uit vier modellen, elk gepresenteerd in de gouden, zwarte en witte kleuren van de Olympische Spelen Parijs 2024. Hij is er in volledig edelstaal met een geanodiseerde aluminium lunette en met een keramische lunette en 18K Moonshine Gold kast. En dan kun je ook nog kiezen voor lederen of metalen band. Het meest opvallende is de zilverwitte opaline wijzerplaat, een ontwerp uit de jaren veertig. Deze omvat een tachymeter schaal, een pulsometer schaal en een telemeter schaal. Het is het mooi eerbetoon aan de nauwkeurige en allesomvattende tijdmeting die Omega voor de Olympische Spelen al sinds 1932 verzorgt. Op de achterkant van het horloge vind je een gestempelde medaillon met, deels mat, deels gepolijst, het Parijs 2024-logo. Afgebeeld model kost € 10.900. www.omegawatches.com of www.schaapcitroen.nl