De Amerikaanse kunstenaar Gregory Crewdson (1962) maakt museale, cinematografische foto’s, die tot in het kleinste detail geënsceneerd zijn. Onlangs werd zijn nieuwste serie Eveningside gepresenteerd bij galerie Reflex Amsterdam.
Interview: Kirstin Hanssen
De signatuur van zijn foto’s is onmiskenbaar. Single frame movies noemt hij ze zelf. 
Fotograaf Gregory Crewdson benadert zijn foto’s als een filmregisseur. Met een enorme crew bouwt hij sets om scènes te visualiseren die hij vaak al lange tijd van tevoren heeft bedacht. Op het moment dat Gentlemen’s Watch Crewdson spreekt is hij bezig met de prille preproductie van een nieuwe serie. Dat vangt aan met uren rondrijden en locaties scouten. “De locaties vormen de basis van mijn werk,” vertelt hij. “Ik groeide op in Brooklyn, New York. Mijn familie had een blokhut in Massachusetts en in mijn kindertijd reden we daar iedere zomer heen. Ik denk dat in die tijd mijn fascinatie voor buitenwijken, maar wellicht ook voor het alledaagse en anonieme, is ontstaan.
De plekken die zijn vastgelegd voor Eveningside zijn gesitueerd in twee naast elkaar gelegen Amerikaanse voorstadjes. Veel reizen is namelijk geen optie als je met een grote crew werkt. Als kunstenaar vind ik het bovendien prettig om me op één specifiek gebied te richten en daar als het ware de diepte in te gaan. Deze serie hebben we in zes weken geproduceerd.”
Afgezonderd van de wereld
In Eveningside – bestaande uit twintig digitale pigment prints van exact 87.6 x 116.8 cm – verkent Crewdson momenten van overpeinzing binnen de beperkingen van het alledaagse leven. De personages op de foto’s zijn schaars en vaak te zien door winkelruiten, in spiegelreflecties of gepositioneerd te midden van hun dagelijkse routine. In bijvoorbeeld een beautysalon of op straat. Daar waar in eerder werk kleurgebruik als een laagje schoonheid fungeerde, koos Crewdson dit keer voor een monochrome uitwerking van de beelden. Zwartwit dus. En veel grijstinten. “Hierdoor zijn de foto’s intiemer en extra verstild. Ik houd van de geschiedenis van zwart/wit fotografie en van film noir waarin alles draait om de juiste belichting. Dat zie je terug in deze serie.”
De authentieke beelden van Gregory Crewdson zijn niet licht verteerbaar. Daardoor dwingen ze nadere bestudering en reflectie af. Wie de foto’s tot zich neemt ontdekt dat een onderlinge verhaallijn ontbreekt. Toch tonen ze een sterke gemene deler: een ambiance van eenzaamheid met een ongemakkelijke ondertoon van angst en disconnectie. De personages lijken zich in een ‘tussenzone’ te bevinden. Waar wachten ze op? Of verwerken ze iets wat net gebeurd is? Als toeschouwer blijf je met deze vragen opgezadeld, je fantasie de vrije loop latend. Dat is precies de bedoeling van de maker. Hij voegt toe: “Mijn werk is niet per se autobiografisch, maar bevat wel psychologische elementen die ik herken. Vervreemding hoort bij het fotografie-vak. Alleen, ontwricht, vervreemd zijn… Tijdens het fotograferen voel ik me, al kijkende door een zoeker, afgezonderd van de wereld. Het gaat ook over verbinding maken met iets wat groter is dan mezelf. Daarom fotografeer ik. Voor dat ene voldoening gevende moment waarop de wereld ertoe doet.”
Hoop en verlossing
De documentaires Gregory Crewdson: Brief Encounters (Ben Shapiro, 2012) en There But Not There (Juliane Hiam, 2017) tonen de intensieve werkwijze van de fotograaf en laat zien hoe de taferelen die hij vastlegt volledig in scène gezet zijn. “Toch kunnen we tijdens de productie niet álles beïnvloeden. Weersomstandigheden bijvoorbeeld. Soms heb je sneeuw nodig, maar is deze gesmolten. Dan werken we met nepsneeuw of verplaatsen we echte sneeuw naar de locatie. In iedere foto zit wel iets onverwachts. Zo gaat dat met fotografie. Of de natuur een symbolische waarde heeft in mijn werk? Natuur is het tegenovergestelde van cultuur en iets waarover we, zoals gezegd, geen controle hebben. Natuurlijke elementen, zoals bijvoorbeeld bomen of bloemen, staan in mijn werk voor hoop en verlossing. Ik houd van het spanningsveld tussen natuur en door de mens gemaakte structuren en vind het interessant om dat terug te laten komen. Daarom zijn de straten op mijn foto’s bijna altijd nat, alsof het net geregend heeft. Ook dat is natuur. Al is het in werkelijkheid vaak de lokale brandweer die voor het water zorgt.”
Religieus zwemmer
Gregory Crewdson is al meer dan dertig jaar als beeldend kunstenaar actief. Zijn werk hangt in toonaangevende musea over de hele wereld, waaronder MoMA in New York, Victoria & Albert Museum in Londen en Fotomuseum Den Haag. Hij volgde een opleiding aan SUNY Purchase en Yale School of Art, waaraan hij als hoogleraar fotografie is verbonden. “Ik werk met centrale thema’s, met een verhaal dat is ontstaan toen ik volwassen werd als kunstenaar. Dat is ook wat ik mijn studenten meegeef. Iedereen heeft een bepaalde manier van naar de wereld kijken. Vind jouw verhaal en ontdek hoe je dit in fysieke vorm op de foto krijgt. Ken je beperkingen en je kracht. Ik kies bepaalde inspiraties, films, argumenten, motivaties en blijf de ‘gevechten’ aangaan die zich tijdens het werkproces voordoen. Maar, ik verander niet echt. Je kunt je als kunstenaar niet verwijderen van jezelf. Daardoor is het centrale verhaal als het ware onwrikbaar.
Het is haast ondenkbaar, maar naast fotografie heeft Crewdson nog een andere passie, namelijk zwemmen in open water. “Ik zeg altijd dat ik een religieus zwemmer ben. Ik moet gewoon iedere dag zwemmen. Nee, niet in de vroege ochtend, maar meestal tegen de middag. Ik heb wel eerst koffie nodig. Zwemmen is een soort meditatie. Het helpt me om even uit mijn hoofd te komen en niet na te denken over foto’s.”
Gregory Crewdson wordt in Nederland vertegenwoordigd door galerie Reflex Amsterdam.
STIJLPASPOORT GREGORY CREWDSON
Camera: Phase One
Regisseur: Alfred Hitchcock
Kunstenaar: Johannes Vermeer
Stad: Great Barrington, Massachusetts (VS)
Watch: Garmin swimming smartwatch
Vervoer: Volvo XC90
Dutch 
English